در دنیای پیچیده و تخصصی صنعت مواد شیمیایی، شناخت اصطلاحات رایج و مفاهیم کلیدی می‌تواند نقش مهمی در درک بهتر فرآیندها، محصولات، ایمنی و ارتباط با تأمین‌کنندگان یا مشتریان ایفا کند. در این مقاله، با مهم‌ترین واژه‌ها و اصطلاحات فنی آشنا می‌شوید که دانستن آن‌ها برای فعالان این حوزه ضروری است.
۱. گرید (Grade)
منظور از گرید، درجه خلوص یک ماده شیمیایی است. رایج‌ترین گریدها عبارت‌اند از:
- گرید صنعتی (Industrial Grade)
- گرید آزمایشگاهی (Laboratory Grade)
- گرید دارویی یا فارما (Pharmaceutical Grade)
- گرید غذایی (Food Grade)
هرکدام از این گریدها کاربرد و استانداردهای خاص خود را دارند.
۲. MSDS / SDS
برگه اطلاعات ایمنی مواد (Material Safety Data Sheet) سندی است که خطرات، روش‌های ایمنی، نحوه حمل و نگهداری و اقدامات اضطراری برای یک ماده شیمیایی را توضیح می‌دهد. امروزه با نام SDS نیز شناخته می‌شود.
۳. واکنش‌پذیری (Reactivity)
توانایی یک ماده برای واکنش شیمیایی با دیگر مواد است. موادی مانند بنزوئیل پروکساید دارای واکنش‌پذیری بالا هستند و باید در شرایط خاصی نگهداری شوند.
۴. مواد اکسیدکننده (Oxidizers)
مواد شیمیایی‌ای هستند که می‌توانند اکسیژن آزاد کنند یا باعث سوختن سایر مواد شوند. این مواد خطرناک‌اند و در رده‌بندی‌های ایمنی خاصی قرار می‌گیرند.
۵. HS Code
کد بین‌المللی گمرکی برای شناسایی کالاها در تجارت جهانی. هر ماده شیمیایی یک کد HS اختصاصی دارد که در حمل و صادرات الزامی است.
۶. بسته‌بندی UN
استاندارد بسته‌بندی سازمان ملل برای مواد خطرناک. بسته‌هایی که بر اساس کد UN ساخته شده‌اند، برای حمل‌ونقل ایمن مواد شیمیایی مورد تأیید هستند.
۷. COA (Certificate of Analysis)
برگه آنالیز محصول که نشان می‌دهد محصول دارای چه ترکیباتی، چه درصدی از خلوص، و چه خواص فیزیکی و شیمیایی است. این سند توسط تولیدکننده ارائه می‌شود.
۸. ppm و %w/w
دو واحد رایج در سنجش غلظت مواد:
- ppm مخفف “قسمت در میلیون”
- %w/w درصد وزنی به وزنی
در آنالیزها برای بیان میزان ناخالصی یا مواد موثره استفاده می‌شوند.
۹. DG (Dangerous Goods)
مواد خطرناک که حمل‌ونقل آن‌ها باید تحت نظارت و با رعایت قوانین خاص انجام شود. دسته‌بندی آن‌ها بر اساس خطرات فیزیکی، شیمیایی و زیست‌محیطی صورت می‌گیرد.
۱۰. پایدارکننده (Stabilizer)
مواد شیمیایی‌ای که برای افزایش پایداری و جلوگیری از تجزیه یا واکنش ناخواسته به فرمول‌ها اضافه می‌شوند، مخصوصاً در ترکیبات حساس یا ناپایدار.
جمع‌بندی
شناخت این اصطلاحات به شما کمک می‌کند در مکاتبات با شرکت‌های بین‌المللی، بررسی برگه‌های ایمنی، انتخاب گرید مناسب، درک بهتر برچسب‌های بسته‌بندی و حتی رعایت استانداردهای صادراتی عملکرد حرفه‌ای‌تری داشته باشید.
